Khám sức khỏe doanh nghiệp tìm cổ phiếu sắp tăng- Phần 3
Ở đây có chia sẻ kỹ năng quan trọng của mỗi nhà đầu tư: nhìn đúng chỗ, hiểu đúng ngành
Lời dẫn chuyện
Một ngày cuối tuần, tôi ngồi với ba người bạn: một người làm ngân hàng, một người làm bán lẻ, một người làm sản xuất. Mỗi người khoe báo cáo tài chính của mình:
Anh ngân hàng bảo: “Tôi lãi 3.000 tỷ, ROA 2%”.
Cô bán lẻ nói: “Tôi chỉ lãi 200 tỷ, nhưng vòng quay tồn kho 8 lần”.
Chị làm sản xuất trầm ngâm: “Lợi nhuận gộp 25%, nhưng dòng tiền âm”.
Bạn nghĩ ai khỏe hơn?
Nếu bạn chỉ nhìn số lãi thì sẽ… sai bét! Mỗi ngành có “thước đo sức khỏe riêng”. Bạn không thể lấy cân sức khỏe người mẫu để đánh giá lực sĩ. Và bạn không nên dùng chỉ số của ngân hàng để phân tích ngành sản xuất. Do vậy, nhiều kế toán trưởng rất giỏi nhưng chưa chắc đầu tư đã giỏi.
Vậy nên, hôm nay, tôi sẽ kể cho bạn nghe cách chọn chỉ số phù hợp theo ngành, và vì sao nó giúp bạn mua cổ phiếu đúng thời điểm hơn là chỉ nghe môi giới hoặc nghe tin đồn mà không biết tại sao mình mua.
1. Ngân hàng – Kiếm lời từng đồng lãi, sợ nhất nợ xấu
Ngân hàng giống như tiệm cầm đồ cỡ lớn: lấy tiền người gửi, cho vay lại, ăn phần chênh lệch. Lời ít, quay vòng nhanh.
Chỉ số quan trọng:
NIM (Biên lãi ròng): Càng cao càng tốt. Từ 3% trở lên là khá, Techcombank đang đạt 5.6% quý 1/2025 – cực mạnh.
Nợ xấu (NPL): Dưới 3% là chấp nhận được. Cao hơn thì lo mất vốn.
ROA (Lãi ròng / Tổng tài sản): Trên 1.5% là đáng mơ ước. TCB hiện đạt 2.1%.
CAR (Tỷ lệ an toàn vốn): Trên 8% là đủ an toàn theo quy định. Dưới mức này thì bị hạn chế cho vay.
Vì sao?
Ngân hàng sinh lời từ vốn đi vay, không phải vốn của mình. Nên họ cực kỳ nhạy cảm với rủi ro mất tiền và lãi suất. Bạn cần tập trung vào nợ xấu và biên lãi, không phải doanh thu. Ngoài ra, để “khám” sâu được ngân hàng cần phải hiểu sâu về mô hình hoạt động của từng ngân hàng.
2. Bán lẻ – Quay vòng càng nhanh, thắng càng lớn
Cửa hàng bán điện thoại, siêu thị… sống bằng cách nhập hàng – bán ra – thu tiền càng nhanh càng tốt.
Chỉ số quan trọng:
Vòng quay hàng tồn kho: >6 vòng/năm là tốt. MWG đang hơn 7 – rất mạnh.
Vòng quay tài sản: Mỗi đồng tài sản tạo ra bao nhiêu đồng doanh thu. >2 là ổn.
Biên lãi gộp: Phản ánh khả năng “ăn dày” hay không. Trên 25% là tốt, dưới 15% là kém.
Vì sao?
Bán lẻ không giữ hàng quá lâu. Hàng tồn càng thấp, dòng tiền càng về nhanh. Tập trung vào tốc độ quay vòng, không phải lợi nhuận cao hay thấp.
3. Bất động sản – Tiền ra trước, thu sau
Giống như bạn mua miếng đất, xây nhà rồi rao bán. Tiền đổ vào trước, thu sau nhiều tháng, nhiều năm.
Chỉ số quan trọng:
Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh (HĐKD): Dương là khỏe, âm kéo dài là báo động.
Tồn kho: Chủ yếu là dự án dở dang. Nếu >50% tài sản thì phải xem kỹ – có thể bị “chôn vốn”.
Tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu: Nếu >1 tức là vay nhiều hơn vốn tự có – rủi ro cao nếu thị trường đảo chiều.
Vì sao?
Dòng tiền mới là thật. Báo lãi hàng trăm tỷ nhưng tiền không về thì vẫn có thể “chết vì khát”. Cần đọc kỹ dòng tiền, không phải chỉ đọc lãi. Ngoài ra để “khám” sâu doanh nghiệp ngành này cần hiểu rõ các dự án trọng điểm.
4. Sản xuất – Cần vốn đầu tư, nhưng phải xoay vốn khéo
Tưởng tượng bạn mở xưởng may: cần mua máy, nhập vải, thuê nhân công, rồi bán áo. Nếu làm giỏi, lãi cao. Nếu máy nằm không, tồn kho nhiều, sẽ “chết chìm”.
Chỉ số quan trọng:
Biên lợi nhuận gộp: Trên 25% là khỏe. TCM hiện là 22%, hơi thấp nhưng vẫn ổn định.
Vòng quay tài sản: >1 là tốt. Nếu <0.5 thì đầu tư máy móc mà không vận hành hiệu quả.
Tồn kho: 3–5 vòng/năm là hợp lý. TCM hiện khoảng 3.5 – tạm ổn.
Vì sao?
Sản xuất phải kết hợp hiệu quả giữa đầu tư và vận hành. Không thể máy xịn mà không có đơn hàng. Xem kỹ vòng quay tài sản và biên lãi là yếu tố sống còn. Ngoài ra, để khám sâu doanh nghiệp ngành này cần hiểu rõ mô hình sản xuất ngành này và các trọng số của doanh nghiệp.
5. Nhìn cả hành trình – Đừng chỉ chụp một khoảnh khắc
Bạn có dám lấy một tấm ảnh ai đó đang cười để kết luận họ hạnh phúc?
Không. Phân tích báo cáo tài chính cũng thế. Muốn tìm được doanh nhiệp tốt hãy nhìn 4–6 quý liên tiếp.
Nhìn xu hướng:
Doanh thu tăng đều không?
Lợi nhuận biên có cải thiện?
ROE tăng hay giảm?
Nợ có phình ra trong khi dòng tiền vẫn âm?
FPT là ví dụ điển hình:
Từ Q1/2023 đến Q1/2025: Doanh thu tăng từ 9.500 lên 14.000 tỷ (+47%), ROE từ 23% lên 28.5%.
Quan trọng nhất: Dòng tiền HĐKD dương liên tục, nợ/vốn chủ chỉ 0.7 – rất lành mạnh.
6. Vậy chỉ số nào quan trọng nhất?
Ngân hàng: NIM và Nợ xấu.
Bán lẻ: Vòng quay hàng và biên lãi gộp.
Bất động sản: Dòng tiền HĐKD
Sản xuất: Biên lãi gộp và vòng quay tài sản.
Nhưng dù ngành nào, ROE và dòng tiền HĐKD vẫn luôn là hai chỉ số cốt lõi, thể hiện khả năng sinh lãi bền vững và tiền thật.
Vậy liệu kế toán giỏi là người rất hiểu báo cáo tài chính, hiểu chỉ số, liệu họ đầu tư có giỏi không. Câu trả lời: Chưa chắc! Vì: góc nhìn của kế toán khác góc nhìn của nhà đầu tư.
Kế toán nhìn quá khứ, nhà đầu tư nhìn tương lai;
Kế toán nhìn chi tiết từng khoản mục, nhà đầu tư nhìn tổng quan và trọng số
Kế toán theo chuẩn mực, nhà đầu tư họ nhìn những điều chưa được ghi ra.
Rất ít kế toán hiểu được mô hình hoạt động của các ngành khác nhau- không hiểu mô hình thì không thể nhìn tổng quan và nhìn trọng số nào là quan trọng.
7. Bài tập trắc nghiệm & Quà tặng
Bạn đã sẵn sàng thử sức chưa?
Tôi có chuẩn bị một bài trắc nghiệm 10 câu cực đơn giản để bạn luyện tập. Phần thưởng của chuỗi luyện tập chính thức này sẽ được trao khi kết thúc: 05 suất học bổng và buổi tư vấn 1-1 miễn phí trực tiếp từ Vũ Tuyến.
👉 Làm bài trắc nghiệm phần 3 tại đây
Bạn đừng ngại. Làm sai cũng không sao. Tôi sẽ gửi bạn đáp án chi tiết và cách phân tích từng câu nếu bạn để lại thông tin liên hệ và có huấn luyện thêm 1-1 miễn phí nếu bạn cần.
Lời kết & CTA
Bạn không cần trở thành kế toán để đầu tư chứng khoán. Bạn chỉ cần nhìn đúng chỗ, hiểu đúng ngành, chọn đúng chỉ số – thế là bạn đã hơn 90% nhà đầu tư khác rồi. Tất nhiên ngoài những cái đó còn kết hợp thêm các yếu tố khác nữa.
Ở Phần 4, tôi sẽ giúp bạn:
Đọc thuyết minh báo cáo tài chính như người soi đèn pin vào "góc khuất".
Phát hiện những điểm mờ như "lãi ảo, dòng tiền âm".
Và cuối cùng: Xây dựng quy trình 5 bước phân tích cổ phiếu chuẩn mực cho nhà đầu tư cá nhân.
Theo dõi để không bỏ lỡ.
Ủng hộ kênh bằng cách like, share, comment. Chúng tôi hoan nghênh và tiếp nhận mọi ý kiến kể cả ý trái chiều.
Vũ Tuyến | Kể chuyện thị trường
0989344799